επιμέλεια: Άννα Παππά
δασκάλα-συγγραφέας
Την πρώτη εβδομάδα του Φεβρουαρίου ο τομέας Αγωγής Υγείας της Ανατολικής Θεσσαλονίκης, με υπεύθυνο τον συνάδελφο κ. Γιάννη Τομπούλογλου και εισηγήτριες-συντονίστριες τις δασκάλες Παππά Άννα, Παπαϊωάννου Κατερίνα και Παπαθανασίου Ευαγγελία , διοργάνωσε εκπαιδευτική σειρά σεμιναρίων-βιωματικών εργαστηρίων, με θέμα την ανάπτυξη των συναισθηματικών δεξιοτήτων στα παιδιά.
Οι δραστηριότητες σχεδιάστηκαν από την ομάδα συντονιστών-επιμορφωτών με προσανατολισμό τις αρχές της κοινωνικής εποικοδόμησης της γνώσης και της θεωρίας της Δραστηριότητας, όπου αναγνωρίζεται η σημασία της κοινωνικής αλληλεπίδρασης στη μαθησιακή διαδικασία.
Ο ρόλος του δασκάλου είναι σημαντικός γιατί εκτός από οργανωτής και συντονιστής της εκπαιδευτικής διαδικασίας, λειτουργεί και ως σύμβουλος,ως υποστηρικτής και 
ως εμψυχωτής. Εμψυχωτής και όχι ψυχολόγος.
Τα συναισθήματά μας, αυτά που τουλάχιστον εντοπίζουμε και αναγνωρίζουμε, είναι τόσα πολλά που τις περισσότερες φορές γίνονται κόμποι. Πρέπει να συζητούμε τα πάντα με τα παιδιά μας, να εξωτερικεύσουμε και τα δικά μας συναισθήματα, αφού πρώτα τα αποδεχθούμε και χωρίς να θέλουμε να επιβάλουμε στα παιδιά τα δικά μας να γίνουν δικά τους για να λυθούν οι κόμποι… Να λυθούν οι κόμποι μέσα στην ομάδα-τάξη. Να είναι το λύσιμο μια πράξη απελευθερωτική για όλους μας… Πρέπει μέσα από ασκήσεις να μάθουμε να αναγνωρίζουμε το συναίσθημα της στιγμής και να το διαχειριζόμαστε.
Ομάδα τάξης;Η ομάδα τάξης είναι κάτι διαφορετικό από την ομάδα συνάθροισης μαθητών.Έχει ξεχωριστή οντότητα, είναι από μόνη της ένα σύνολο με κοινή ταυτότητα και αλληλεπίδραση μεταξύ των παιδιών και του δασκάλου.
Ο δάσκαλος είναι ένα πρόσωπο και όχι μια απρόσωπη υλοποίησης ενός υποχρεωτικού προγράμματος μαθημάτων. Και όλοι μαζί μαθητές και δάσκαλος θα γίνουν περισσότερο αποτελεσματικοί, όταν θα μπορέσουν να αποδεχθούν τον εαυτό τους, και να είναι ο εαυτός τους.
Στη «γωνιά των συναισθημάτων» που μπορεί να υπάρχει σε κάθε τάξη είναι σωστό να υπάρχουν οι πίνακες αναφοράς συναισθημάτων θετικών και αρνητικών, καθώς και τα δύο θερμόμετρα της χαράς και της λύπης. Στη χαρά ανεβαίνουν την κλίμακα π.χ. χαρούμενος – κεφάτος – ενθουσιασμένος και στη λύπη κατεβαίνουν τα συναισθήματα στην κλίμακα π.χ. λυπημένος, στενοχωρημένος, θλιμμένος. Τα παιδιά έχουν δείκτες με τη φωτογραφία τους και τοποθετούν το δείκτη αντίστοιχα με το συναίσθημα που βιώνουν εκείνη τη στιγμή.
Για να μεταμορφωθεί η ομάδα παιχνιδιού σε ομάδα εργασίας και τέλος σε ομάδα έρευνας θα πρέπει να αφιερώσουμε την πρώτη εβδομάδα τουλάχιστον της σχολικής χρονιάς σε παιγνίδια που βοηθούν στην ομαδοποίηση. (κάνε κλικ στη λέξη για να διαβάσεις περισσότερα)
Δεν απουσιάζει από τη γωνιά, ένας καθρέφτης, το κουτί των παραπόνων, το κουτί του θυμού και το κουτί της λύπης. Η κυρία Λύπη είναι φτιαγμένη από μία κούτα και κάθε φορά που κυριαρχεί αυτό το συναίσθημα μπορεί το παιδί να γράφει σε ένα μικρό χαρτί τη λύπη του, να το τσαλακώνει και να της το δίνει να το καταπιεί.
Εκεί μπορεί να βάλουμε τις μάσκες συναισθημάτων, αφού πρώτα τις εμψυχώσουμε. Φωτογραφικό μας υλικό σχετικό με τα συναισθήματα, βιβλία αναφοράς. Κάνε κλικ εδώγια εμψύχωση μάσκας.
Σε αυτή τη γωνιά θα μπορούσαμε να φιλοξενήσουμε και την κούκλα της χαράς και την κούκλα της λύπης. Ακόμη, φωτογραφίες από δικές τους στιγμές που δείχνουν αντίστοιχα θετικά και αρνητικά συναισθήματα, καθώς και έναν πίνακα με όλο το υλικό που θα δημιουργήσουν τα παιδιά.
Τα συναισθήματα είναι την κάθε στιγμή παρόντα μέσα στην τάξη, γι’ αυτό προτείνεται να μην υπάρχει διακριτή ώρα, αλλά να διαχέεται με δράσεις σε όλο το ωρολόγιο πρόγραμμα.
Δράση 1η
ΟΛΟΜΕΛΕΙΑ
Ζητούμε να κάνουν ένα κύκλο σαν ένα ολοστρόγγυλο φεγγάρι. Ο κύκλος παίζει σημαντικό ρόλο στη ζωή του ανθρώπου. Έχουμε τον κύκλο του χρόνου, τον κύκλο της ζωής, τον κύκλο γνωριμιών, τον κύκλο της οικογένειας. Ο κύκλος στους ινδιάνους φανέρωνε σημαντικά πράγματα γαι τη ζωή τους και την ύπαρξη τους. Αναγνώριζαν τα θετικά και αρνητικά στοιχεία της προσωπικότητας τους στον απέναντι τους.
Παιδιά και δάσκαλος σχηματίζουν όρθιοι κύκλο και συστήνονται μ’ έναν τρόπο διαφορετικό. Καθένας θα πει το όνομά του με έναν τρόπο περίεργο, παράξενο. Την ιστορία του ονόματός του. Η υπόλοιπη ομάδα, αφού έχει προσέξει τον τρόπο με τον οποίο λέει το όνομά του και κάνει την κίνηση, επαναλαμβάνει με τη μεγαλύτερη δυνατή ακρίβεια. Συνεχίζεται η διαδικασία μέχρι να συστηθούν όλοι. Ο εμψυχωτής ξεκινάει πρώτος, κάνοντας κάτι εντυπωσιακό ώστε τα μέλη της ομάδας να αντιληφθούν ότι μπορούν να εκφραστούν όπως πραγματικά αισθάνονται. (χρόνος 10 λεπτά)
Δράση 2η
ΟΛΟΜΕΛΕΙΑ
Στον κύκλο και με ένα πήδημα ανοίγουν τα πόδια σε μικρή διάσταση. Βάζουν τα χέρια στη μέση έτσι ώστε να ακουμπούνε οι αγκώνες μεταξύ τους. Θα ξεκινήσουν από αριστερά λέγοντας: «είμαι η Άννα, παίρνω ενέργεια από τον Γιώργο»(ο Γιώργος στέκεται αριστερά και δίνει ενέργεια σε αυτόν που είναι στα δεξιά), συνεχίζει ο Γιώργος και έτσι σιγά-σιγά όλοι θα πάρουν ενέργεια και όλοι θα δώσουν.
Περπατούν ελεύθερα στο χώρο στο ρυθμό του ταμπουρίνου και με το σταμάτημα ακουμπούν στον ώμο, στην μύτη και στο πηγούνι τον άλλον.(χρόνος: 5 λεπτά)
Δράση 3η
“Το τρενάκι των συναισθημάτων”
ΑΤΟΜΙΚΗ
Υλικό: Κάρτες με σενάρια διαφορετικών συναισθημάτων και πτυχών της καθημερινής ζωής με τυχαίο μοίρασμα.
Τρενάκι: στη μηχανή σχεδιάζουν το σήμα τους και στα υπόλοιπα βαγόνια καταγράφουν τα συναισθήματα που τους γεννά το σενάριο.
Αναζητούν μια ήσυχη γωνιά και ο καθένας γράφει με μολύβι ή ξυλομπογιά το συναίσθημα και χρωματίζει την ένταση του συναισθήματος. (χρόνος: 10 λεπτά)
Στη συνέχεια ακούγοντας τα μουσικά κομμάτια χρωματίζουν και γράφουν το συναίσθημα στο βαγονάκι από το μουσικό τρενάκι. (χρόνος 10 λεπτά)
ΟΜΑΔΕΣ
Σε ομάδες σύμφωνα με το νούμερο σεναρίου συζητούν τα συναισθήματά τους και την ένταση σους και την καταγράφουν πρόχειρα στο χαρτί. Καταγράφουν επίσης ποια στάση θα κρατούσε η ομάδα και πώς μπορεί να υποστηρίξει ή να ενισχύσει τα συναισθήματα. (χρόνος: 10 λεπτά)
ΟΛΟΜΕΛΕΙΑ
Ο παρατηρητής εκπρόσωπος θα αναλάβει να παρουσιάσει στην ολομέλεια το σενάριο της ομάδας του και την ενίσχυση ή υποστήριξη.
Ακολουθεί στην ολομέλεια η ρόδα των συναισθημάτων του μουσικού κομματιού.Σε κάθε μουσική υπόκρουση μπορούν να εκφράσουν αυτό που νιώθουν με το πρόσωπο και τα χέρια τους.
Ακούνε την πρώτη μουσική υπόκρουση και καλούνται να εκφράσουν τα συναισθήματα που τους προκάλεσε αρχικά με κίνηση και μετά στη «ρόδα».
(ακούγεται ξανά η μουσική από το μουσικό τρενάκι)
Τα μουσικά κομμάτια που προτείνονται είναι:
Στα καλαθάκια με τη χαρά και τη θλίψη διαχωρίζουν τα συναισθήματα – καρτέλες (θετικά και αρνητικά συναισθήματα) που έχουν σκορπιστεί στο πάτωμα. (χρόνος 15 λεπτά). Ο καθένας ξεχωριστά διαβάζει δυνατά το συναίσθημα που γράφει η καρτέλα του. Επίσης αναφέρει αν ένιωσε το συναίσθημα αυτό και πότε.
Δράση 4η
“Το ρόδι της χαράς”
Κινούνται ελεύθερα στον χώρο και βάζει ο καθένας στην πλάτη του άλλου ένα ρόδι και γράφει ένα καλό χαρακτηριστικό του παίκτη. Το ρόδι θα γεμίσει με τα καλά γνωρίσματα του καθένα, όπως τα αναγνώρισε η ομάδα. (χρόνος: 10 λεπτά)
Δράση 5η
ΟΛΟΜΕΛΕΙΑ
“Η λίμνη των φόβων”
Ρίχνουν εμψυχωτής και μέλη ομάδας τους φόβους τους στην λίμνη. (Χρόνος: 5 λεπτά)
Δράση 6η
ΟΜΑΔΑ
Ομάδες τεσσάρων ατόμων.
“Αποτύπωμα φόβου” Γράφουν το φόβο τους ή και τον ζωγραφίζουν. Στο κέντρο της αφίσας γράφουν μια λεζάντα, ένα μήνυμα προς τον “κύριο φόβο” π.χ. “Σιγά μεγάλε, κούνησε και άλλο, εμείς δεν πέφτουμε!!!!” (σε περίπτωση φόβου από σεισμό).
Παρουσιάζουν την αφίσα τους στην ολομέλεια. (Χρόνος: 15 λεπτά)
Δράση 7η
“Η ιστορία της Ελπίδας” smartbook
Στο κέντρο της αίθουσας είναι ανοιχτό το smartbook και οι δυο φιγούρες -η κυρία καλή και η κυρία κακή-. Γράφουν στις φιγούρες τι σημαίνει γι’ αυτούς η φιλία και η βία (εννοιολογικός χάρτης), έτσι περιγράφουν συναισθήματα που αυθόρμητα τους «γεννιούνται» εκείνη τη στιγμή, αλλά καταγράφονται και καταστάσεις που προκαλούν αυτά τα συναισθήματα. Τις δύο φιγούρες τις βάζουμε να πιαστούν χέρι-χέρι γιατί ποτέ δε διαχωρίζονται απόλυτα τα συναισθήματα.
Διηγούμαστε την ιστορία της μικρής Ελπίδας. (χρόνος : 10 λεπτά)
ΟΜΑΔΕΣ
Στο δικό τους χαρτί ανά ομάδα γράφουν τι μπορεί να τους είπε η μικρή Ελπίδα και πώς μπόρεσαν τελικά να την βοηθήσουν ως ειρηνοποιοί, δίνουν όνομα στον ήρωα – ειρηνοποιό και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του.
Συμπληρώνουν το μικρό βιβλίο της φιλίας και της βίας. (20λεπτά)
παράδειγμα λεξιλογίου
βία: θυμός, εκμετάλλευση, τρομοκρατία, ψέμα, λύπη, φόβος, μίσος, κακομεταχείριση, αγένεια, μοναξιά, ασέβεια, αυτοκτονία, εκφοβισμός, ένταση, κοροιδία,κτύπημα
φιλία: ζεστασιά, υπεράσπιση, αλληλεξάρτηση, συντροφιά, ευγένεια, αγάπη, χαρά, αδελφοσύνη, σεβασμός, ειλικρίνεια, εμπιστοσύνη, συνεργασία, διασκέδαση, ελπίδα, αλληλεγγύη
Δράση 8η
Μοιράζονται οι κάρτες του άγχους. Σε ζευγάρια φτιάχνουν το δικό τους σενάριο και οι φίλοι αναλαμβάνουν να δώσουν τη λύση. (15 λεπτά)
Δράση 9η
Χαλάρωση (5 λεπτά)
Σε κύκλο, όποιος θέλει παίρνει την μάσκα του και εκφράζει τα συναισθήματα εκείνης της στιγμής.
Φαντάζονται ότι κρατάνε ένα βρεγμένο σφουγγάρι. Το σφίγγουν προσπαθώντας να το στραγγίξουν τελείως και μετά το αφήνουν να πέσει. Το επαναλαμβάνουν μερικές φορές αργά. Συνεχίζουν κάνοντας πίεση-χαλάρωση σταδιακά για τους μύες του σώματος αρχίζοντας από τα δάκτυλα των ποδιών – γάμπες – μηρούς μέχρι το κεφάλι.
Η ντουντούκα των συναισθημάτων.(δραστηριότητα παρόμοια με το μπαλόνι)
Άσκηση χαλάρωσης, “ξεκούρδιστα ανθρωπάκια”
Κραυγή ομάδας:
Είμαστε καλά;
Είμαστε γεροί;
Είμαστε καλά, είμαστε γεροί, είμαστε μια ομάδα, ομάδα δυνατή.
Γιούπι!!!!!
Υλικό για τη διαχείριση των συναισθημάτων από το Anna’s Pappa blog:
Το νησί των συναισθημάτων, «Θέλω να με κάνω παρέα;», «Η τεχνική της μικρής χελώνας», «Η ιστορία της συγγνώμης», «Οι κύκλοι του εγώ μου», » ‘Οταν άρχισα να αγαπώ τον εαυτό μου πραγματικά», «Κατασκευή μάσκας και εμψύχωση», «Η ιστορία του Δημήτρη και της Ελπίδας», «Τα εργαλεία της Ειρήνης», «Το χωριό του Όλοι μαζί»
Πολλές ακόμη ιδέες!!!!!!
«Συναισθήματα και χρώματα», «Οι Μικροί Κύριοι και οι Μικρές Κυρίες» , «Ο κήπος των συναισθημάτων», «Πίνακες αναφοράς συναισθημάτων», «φατσούλες συναισθημάτων», Διακοσμώντας με συναισθήματα, Η γλώσσα των συναισθημάτων, Συναισθήματα και Μικρός Πρίγκιπας, «Τι είναι αυτό που σε ενοχλεί;», «Ο τροχός των συναισθημάτων»«Σήμερα είμαι χαρούμενος» ,……
παρουσίαση feelings
Αξίες Ζωής και Συναισθήματα. Ένας όμορφος κόσμος! 
